Παγκόσμια ημέρα ποίησης η 21η Μαρτίου!
Όσοι αγαπάμε να διαβάζουμε ή και να εκφραζόμαστε μέσω αυτής,η μέρα αυτή δεν είναι παρά μια επίσημη γιορτή αυτού που κάνουμε καθημερινά!
Πολλά ακούγονται και γράφονται για τους ποιητές,τις τάσεις που αντιπροσωπεύει ο καθένας,αλλά και για την ποιότητά τους..
Ποιος είναι καλός,μέτριος ή κακός ποιητής δεν μπορεί να το κρίνουν οι κλειστές ομάδες και οι όποιες-ίσως-σκοπιμότητες εξυπηρετούνται πίσω από αυτές..
Προσωπικά,αγαπούσα και διάβαζα ποιήματα από πολύ μικρή ,αλλάζοντας κατά καιρούς προτιμήσεις σε ποιητές ,ανάλογα την ηλικία που βρισκόμουν,τα βιώματα και τη διάθεσή μου.
Το διαδίκτυο και η κοινωνική δικτύωση έγιναν αφορμή να αντλήσω κι άλλες πληροφορίες για το έργο παλιών και σύγχρονων ποιητών και να προεκτείνω τις γνώσεις και τις ποιητικές μου καταδύσεις και στα έργα ξένων ποιητών.
Το ένστικτο και η διάθεσή μου ήταν και είναι πάντα οδηγός μου για την αναγνωστική απόλαυση..
Ως μία από τις δύο βασικές κατηγορίες του λόγου, του έμμετρου λόγου, η ποίηση,
ήταν ανέκαθεν δύσκολο να οριστεί και γι αυτό έχουν δοθεί διάφοροι ορισμοί ανά τους αιώνες.
Ο Πλάτωνας τον 4ο π.Χ αι. είχε πει ότι: Η ποίηση ένα πράγμα ανάλαφρο, ιερό και φτερωτό. Η ποίηση είναι η αιτία που φθείρει το κάθε τι από το μη είναι στο είναι.
Αιώνες μετά τον Όμηρο,ένας σημαντικός ποιητής ο Έζρα Πάουντ είπε πως:
Αν κάποιος μάθει καλά ελληνικά, μπορεί να βρει σχεδόν "ολόκληρη την ποίηση" στον Όμηρο.
Η ποίηση είναι το αρχαιότερο λογοτεχνικό είδος. Πριν την ανακάλυψη της γραφής,υπήρχε
στον πρωτόγονο άνθρωπο,συνδυασμένη με μουσική και χορό.
Επική,λυρική,βουκολική,ελεγειακή,δραματική, ως προς το είδος,ρομαντική,παρνασσιακή,συμβολική ως προς το περιεχόμενο η ποίηση υπάρχει,αγγίζει,εξυψώνει,προβληματίζει,θεραπεύει....
Σύμφωνα με τον σημαντικό Αργεντινό συγγραφέα Χόρχε Λουίς Μπόρχες, «Ποίηση είναι η έκφραση του ωραίου, διαμέσου λέξεων περίτεχνα υφασμένων μεταξύ τους».
Στο διάστημα ενασχόλησής μου με τις Διαδρομές,αρκετοί σύγχρονοι ποιητές παρουσίασαν το έργο τους κι εκφράστηκαν για την ποίηση μέσα από τις συνεντεύξεις που μου παραχώρησαν,αποσπάσματα των οποίων ακολουθούν.
Η ποίηση οφείλει πρώτα απ’ όλα να είναι ειλικρινής. Σε τελευταία ανάλυση η επιδίωξη της ομορφιάς είναι βαθύτατα απελευθερωτική, επομένως βαθύτατα πολιτική πράξη. Αν το κάνεις όμορφα, είσαι το ίδιο «πολιτικός» ποιητής ,όποιο κι αν είναι το θέμα σου. Δεν είναι η θεματολογία που καθιστά κοινωνικά ενδιαφέρουσα μια ποίηση αλλά ο χειρισμός της. Η δύναμή της να εγκαθιστά στη συνείδηση την εικόνα ενός νέου κόσμου. Αυτό θαυμάσια μπορεί να το κάνει και ένα καλό ερωτικό ποίημα, ακόμη και γραμμένο στην καρδιά ενός πολέμου. Από την άλλη πλευρά ποτέ καλλιτέχνης άξιος του ονόματος δεν έμεινε ανεπηρέαστος από την κοινή μοίρα της εποχής του,είπε η Δήμητρα Χριστοδούλου.
Γιατί τι άλλο είναι η Ποίηση από τη μορφο-ποίηση της ανθρώπινης θλίψης για την προϊούσα φθορά που επιφέρει ο χρόνος; Ποίηση είναι ο απελπισμένος λόγος που αρθρώνει ο πονεμένος, ανοχύρωτος άνθρωπος, επιχειρώντας ν’ αναμετρηθεί με το τελεσίδικο του θανάτου, πιστεύοντας ότι, δια του Λόγου, θα το ακυρώσει. Είναι μια άλλη γλώσσα που προκύπτει από την καταστροφή των κωδίκων της γλώσσας που ξέρουμε. Μ’ αυτό το εκ καταστροφής νέο υλικό προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μιαν πρόσκαιρη αιωνιότητα μνήμης, γράφοντας «μέσα στο ά-τοπο της γραφής», για να θυμηθώ τον ποιητή Βύρωνα Λεοντάρη. Η Ποίηση εντέλει είναι μελαγχολία σε φθόγγους,τόνισε ο Γιώργος Θεοχάρης.
Σε δύσκολους καιρούς απαιτείται μια ποίηση λειτουργική που να αφορά και να αγγίζει τον σύγχρονο άνθρωπο.Να έχει κάτι να του πει.Να τον κινητοποιεί με κάποιον τρόπο.''Σε τέτοιους καιρούς /αναζητάς μια άλλη ποίηση/πιο δυνατή/που να μπήγει το μαχαίρι σε σκληρές καρδιές/που να γίνεται η ίδια μαχαίρι/και να κόβει κομματάκια τη διαφθορά.'' Ακόμα ,νομίζω ότι περισσότερο από κάθε άλλη φορά έχουμε ανάγκη την διαύγεια και την καθαρότητα που θα νικήσουν το χάος και τον άσκοπο βερμπαλισμό,επεσήμανε η Ασημίνα Ξηρογιάννη.
Ως πολιτικοποιημένο άτομο που θεωρώ τον εαυτό μου, δεν θα μπορούσε να λείπει απ’ τα ποιήματά μου αυτή η ιδιότητα. Ειλικρινά μου αρέσει ιδιαίτερα να βλέπω ανθρώπους να διαδηλώνουν, να μάχονται για τα αιτήματά τους, να κατεβαίνουν στο δρόμο ακόμη και με άσχημες καιρικές συνθήκες, να παλεύουν για τα συμφέροντα των πιο αδύναμων και φτωχών, η ζωή τους να είναι γεμάτη, πλήρης δηλαδή απ’ την κατάκτηση ενός στόχου πέρα από τα πεπατημένα, πέρα από μικροαστισμούς. Και βέβαια μου αρέσει ιδιαιτέρως να βλέπω ανθρώπους να ερωτεύονται. Κάτι που συμβαίνει με όλους και σε όλους.Από παιδί μου άρεσε να σκέπτομαι με εικόνες, να εκφράζομαι σιβυλλικά, να ζω σε φανταστικό περιβάλλον –ακόμα και τα παιδικά μου παιχνίδια ήταν δεκαετίες μπροστά- ακόμη και να ερωτεύομαι θα έλεγα με τρόπο υπαινικτικό και αυθόρμητο και όχι κάτω από προσχεδιασμένη συνειδησιακή μέθοδο. Με δυο λόγια, η ποίηση μου έμαθε να αντιστέκομαι αλλά και να ερωτεύομαι μοναδικά, να λατρεύω το ραδιόφωνο και να μισώ την τηλεόραση,είπε ο Χρίστος Παπαγεωργίου
Ο ποιητής, Γιώργος Κ. Ψάλτης, σε μία συνέντευξή του ανέφερε πολύ εύστοχα ότι όταν γράφουμε, είμαστε οι αναγνώστες των ποιημάτων μας. Όταν τα παραδίδουμε στον εκδότη και κατά συνέπεια και στο αναγνωστικό κοινό δεν μπορούμε πια να καθορίσουμε τη μοίρα τους, το πώς θα διαβαστούν και θα δεξιωθούν από τον εκάστοτε αναγνώστη τους. Όποιο κι αν ήταν το αρχικό έναυσμαπου γέννησε το εκάστοτε ποίημα, μετά από καιρό, μπορώ να διαβάσω εντός του πράγματα αποκαλυπτικά για μένα την ίδια ως δημιουργό και άνθρωπο. Η συγκεκριμένη επιλογή κάθε λέξης μού λέει πολλά για τον ασύνειδο εαυτό που γράφει όσο εγώ προσπαθώ να χωρέσω σε στίχους ένα συγκεκριμένο αίσθημα, σκέψη ή έννοια,μας ανέφερε χαρακτηριστικά η Δώρα Κασκάλη.
Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, είχα μια τάση σε τέτοιες παρατηρήσεις, κυρίως των ανθρώπινων,όχι τόσο της φύσης. Κοιτούσα τους ανθρώπους να περπατούν, να κάθονται, να γελούν, να κλαίνε, να τσακώνονται. Αργότερα, όταν ήρθε και η δημοσιογραφική μου ιδιότητα, μου δόθηκε η δυνατότητα να κοιτώ τους ανθρώπους πιο βαθιά και διέκρινα ότι δυστυχούν. Πάντα κοιτούσα, σπανίως παρέμβαινα και αυτό είναι μια εξομολόγηση, αλλά και όπου επιχείρησα να παρέμβω, οι τοίχοι ή τα τείχη ήταν πολύ ψηλά για μένα και την μη επαρκούσα επιμονή μου. Εκλεβα λοιπόν- και τώρα κλέβω -εικόνες και σπαράγματα από το εφήμερο της δημοσιογραφίας για να τα περάσω στην "ποιητική αιωνιότητα". Κάτι σαν κλεπταποδοχή μοιάζει αλλά στον καιρό υπάρχουν τόσες κλεψιές, ας κάνω κι εγώ μίαν,δήλωσε ο Κύπριος ποιητής και δημοσιογράφος Γιώργος Χριστοδουλίδης.
Ανατρέχοντας στο "ένδοξο παρελθόν",αλλά και παρόν της Ελληνικής ποίησης,ξεχώρισα τα λόγια των:
Νικηφόρου Βρεττάκου(1912-1991) :Η ποίηση δεν είναι παρά ένας μεγεθυντικός φακός της πραγματικότητας. Η μεγέθυνση των αληθινών διαστάσεων του ανθρώπου και του κόσμου που μας περιβάλλει, μπορεί να μας μεταδώσει την αίσθηση του μεγαλείου της ζωής την οποία είμαστε έτοιμοι να καταστρέψουμε.
Μανώλη Αναγνωστάκη(1925- 2005) :Η ποίηση δεν είναι ο τρόπος να μιλήσουμε αλλά ο καλύτερος τοίχος να κρύψουμε το πρόσωπό μας.
Γιώργου Σεφέρη(1900-1971) :Η ποίηση έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη ανάσα.
Οδυσσέα Ελύτη (1911-1996) :Η ποίηση είναι το άλλο πρόσωπο της υπερηφάνειας.
Τίτου Πατρίκιου (1928) Η ποίηση είναι μια λύτρωση ατομική - αν όχι ανάδειξη.
Από τους μεγαλύτερους ποιητές του κόσμου είναι οι Αρχαίοι Έλληνες τραγικοί Αισχύλος, Σοφοκλής και Ευριπίδης, οι κωμικοί Αριστοφάνης και Μένανδρος, και οι λυρικοί Πίνδαρος, Αλκαίος και Σαπφώ. Κατά τη νεότερη εποχή ξεχωρίζει η ποιητική δημιουργία του Σαίξπηρ, του Δάντη, του Γκαίτε,του Σίλλερ, του Ουγκώ,τουΧάινε ...
Κάλβος,Σολωμός,Βαλαωρίτης,Πολυδούρη,Καρυωτάκης,Σικελιανός,Ρουκ,Δημουλά κι ένα πλήθος της νεότερης γενιάς συνθέτουν το παζλ Ποίησης....
Μακρύς ο κατάλογος των ονομάτων αξιόλογων εκπροσώπων της ποίησης εντός κι εκτός Ελλάδος,στο παρελθόν αλλά και στο παρόν και στο μέλλον και η παρούσα αναφορά δεν θέλει να αδικήσει κανέναν,παρά να αποτελέσει ερέθισμα και κίνητρο για να ανατρέξει ο καθένας στην ποίηση που τον αντιπροσωπεύει.
Και αφού περί ανάγνωσης της ποίησης ο λόγος, δεν θα μπορούσα να παραλείψω ένα ποίημα που μιλά για την ποίηση σε συνδυασμό με τη "συνομιλία" του ποιήματος με τον ποιητή.Το ποίημα του Χάρη Βλαβιανού που έχει τον τίτλο:"Ποιος"και ανήκει στην ποιητική συλλογή "Μετά το τέλος της Ομορφιάς",είναι αντιπροσωπευτικό:
ΠΟΙΟΣ;
Έρχομαι στο φως τη στιγμή που αυτoπροσδιορίζομαι ως ερώτημα.
Το ερώτημα αυτό
που δεν ταυτίζεται με τo άγχος ή τις αμφιβολίες σου
και που διαρκώς σε πολιορκούσε όσο έγραφες
(είτε είχες συνείδηση αυτής της πολιορκίας είτε όχι)
είναι τώρα παρόν,
κείτεται σιωπηλό ανάμεσα στις γραμμές μου
περιμένοντας υπομονετικά αυτόν
που θα επιχειρήσει τη λύση του.
Το ερώτημα
(που πλέον τίθεται ερήμην σου)
έχει ως αποδέκτη εμένα
και διατυπώνεται με λέξεις
που έχουν στο μεταξύ
"ως δια μαγείας"
μεταμορφωθεί σε τέχνη.
Η προσήλωση που δείχνω στον εαυτό μου
μπορεί να θεωρηθεί νοσηρός ναρκισσισμός.
Ωστόσο υπερασπίζομαι την τιμή μου
θέτοντάς τη διαρκώς υπό αίρεση.
Επιβεβαιώνομαι μέσω μιας ανάκρισης
που πολλές φορές οδηγεί στον διασυρμό μου.
Η ιστορία μου δεν είναι παρά το χρονικό αυτής της ανάκρισης.
Το ερώτημα λοιπόν δεν μπορεί ν' απαντηθεί
γιατί μόλις τεθεί
μετατρέπεται αυτόματα σε κατηγορητήριο
ενάντια στα μέσα και τους σκοπούς μου.
Το βασίλειό μου οικοδομείται πάνω στα ερείπιά μου.
Αν έχω κάποια δύναμη
την αντλώ απ' αυτήν ακριβώς
την ατέρμονη διαδικασία ερήμωσης και ανοικοδόμησης.
Κάθε ποίημα που διεκδικεί μια θέση στην ιστορία μου
οφείλει να την αφηγηθεί εκ νέου
με τρόπους όμως που δεν είναι εκ των προτέρων γνωστοί.
Αν το παρελθόν μου οφείλει να το προϋποθέτει
το μέλλον μου πρέπει ήδη να το περιέχει.
Όμως ποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι γνωρίζει το μέλλον;
Εσύ;
Τελικά,έχω την αίσθηση ότι αυτό αντλούμε από την ποίηση:τα απολαυστικά ταξίδια με το παιχνίδι των λέξεων,το συμπυκνωμένο λόγο,την εξωτερίκευση συναισθημάτων,τη γνώση,την ψυχοθεραπευτική επίδρασή της ενίοτε.
Η ποίηση μπορεί να βρίσκεται οπουδήποτε,οποτεδήποτε,αρκεί να θέλουμε και να μπορούμε να τη δούμε•δεν έχει να κάνει με βαρύγδουπες εκφράσεις ούτε με το χαμένο στο κενό βλέμμα..
Η ποίηση βρίσκεται μέσα μας,σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας.
Χαριτίνη Μαλισσόβα
